موارد مصرف زکات فطره

دادن زکات فطره به فرزند

سؤال1900. آیا مى‏توانم از زکات فطره به فرزند فقیرم بدهم؟

پاسخ: در غیر نفقه‏ى واجب جایز است.

جواز پرداخت زکات فطره به غیر اهل محلّ

سؤال1901. شخص فقیرى که اهل محل نیست، روز عید فطر به روستا مى‏آید، با وجود فقیر در روستا، آیا اهالى مى‏توانند زکات فطره را به این فقیر بدهند؟ آیا این مصداق خارج محل است؟

پاسخ: مانعى ندارد به او بدهند. و این عمل انتقال از شهر زکات نیست.

دریافت زکات سیّد از غیر سیّد

سؤال1902. سیّده‏اى داراى سه فرزند غیر سیّد است ـ که شوهر او فوت کرده و اکنون فقیر هستند ـ حال کسانى که سیّد نیستند مى‏توانند زکات فطره را به زن سیّده بدهند تا آن زن خرج بچّه‏ها کند؟

پاسخ: به حسب ظاهر دادن زکات به او جایز است به مقدارى که او در مورد این اطفال صرف کند.

دادن فطره به معتاد

سؤال1903. دادن فطریّه به فقرایى که معتادند و مى‏دانیم که مقدارى از آن را خرج اعتیاد خود مى‏کنند؛ چه صورت دارد؟

پاسخ: خلاف احتیاط است.

صرف زکات فطره در مسجد

سؤال1904. آیا زکات فطره را مى‏توان صرف تعمیر و توسعه‏ى مسجد و یا ساختمان امامزاده نمود؟

پاسخ: جایز است با نبود محلّ دیگر على الاحوط؛ ولى احتیاط در آن است که فقط به فقراى شیعه بدهند.

خرید بلندگو از فطره

سؤال1905. آیا از زکات فطره مى‏توان بلندگو و مانند آن خرید یا این که باید به مستحقّ برسانیم؟

پاسخ: اگر مصداق سهم سبیل‏اللّه‏ باشد و بنابر احوط راه دیگرى براى خرید آن نباشد، جایز است.

اولویت در صرف زکات فطره بین طلاب فقیر و فقراى عادى

سؤال1906. در شهرى حوزه‏ى علمیه‏اى است که طلاب فقیرى دارد و شهریه آن‏ها کفاف زندگى آن‏ها را نمى‏دهد. از طرف دیگر، فقرایى از مردم عادى نیز وجود دارند. کدام یک براى کمک از زکات فطره و صدقات و... استحقاق بیشترى دارند؟

پاسخ: مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را و بعد اهل علم فقیر را؛ ولى اگر دیگران از جهتى برترى داشته باشند، مستحب است آن‏ها را مقدم بدارد.

دادن زکات فطره به فقیر بى‏نماز

سؤال1907. آیا مى‏شود زکات فطره را به فقیرى که نماز نمى‏خواند؛ امّا مریض و علیل است و قدرت بر کار ندارد، داد؟

پاسخ: به قدر ضروریات خود و خانواده‏اش مى‏شود داد.

پرداخت فطریه به زن بى‏نماز و بدحجاب نیازمند

سؤال1908. زنى است مسکین و نیازمند؛ امّا نماز نمى‏خواند و حجاب را درست رعایت نمى‏کند. آیا مجاز مى‏دانید زکات فطره به او پرداخت شود؟

پاسخ: به قدر ضروریات خود و خانواده‏اش مى‏شود داد.

فقیرى که با نظام اسلامى مخالف است

سؤال1909. آیا مى‏توان زکات فطره را به فقیرى که با نظام اسلامى مخالف است، پرداخت کرد یا نه؟

پاسخ: بله، مى‏توان به او داد.

مصرف زکات فطره در جایى که فقیر کم است

سؤال1910. در محلى که زکات فطره زیاد پرداخت مى‏شود و فقیر بسیار کم است، آن را در چه راهى مصرف نمایند؟

پاسخ: اگر زکات فطره را به یکى از هشت مصرفى که براى زکات گفته شده است برسانند، بنابر اظهر کافى است.

مکان پرداخت فطریه کسى که خانواده‏اش در محل دیگر ساکن هستند

سؤال1911. اگر شخصى در یک شهر و اهل و عیالش در شهر دیگر باشد، زکات فطره را در کدام شهر باید پرداخت نماید؟

پاسخ: در شهر خودش اولویت دارد.

فرستادن فطریه به خویشاوندانى که در شهر دیگر زندگى مى‏کنند

سؤال1912. آیا کسى که در تهران زندگى مى‏کند، مى‏تواند زکات فطره خود را براى خویشاوندانى که در دیگر شهرها زندگى مى‏کنند، بفرستد؟

پاسخ: بله، مى‏تواند.

هزینه کردن زکات فطره در کارهاى عمرانى عامّ‏المنفعه

سؤال1913. آیا زکات فطره را مى‏توان در کارهاى عمرانى عامّ‏المنفعه ـ مانند ساختن حمام یا خانه بهداشت یا ترمیم جاده‏هاى روستایى ـ هزینه کرد؟

پاسخ: اگر بنابر احوط راه دیگرى براى تأمین آن‏ها نیست، از باب فى سبیل اللّه‏ مى‏توان مصرف نمود

مسایلی درباره زکات فطر و احکام آن

مسایلی درباره زکات فطر و احکام آن

.

زکات فطر یا فطریه از ویژگی‌های ماه مبارک رمضان است که به مناسبت پایان ماه روزه و به شکرانه توفیق عبادت و طاعت خدای متعال در ماه ضیافت الله که نعمتی است بسیار بزرگ و ارزشمند و نیز برای همدردی با فقرا و مسکینان در روز عید، واجب و مشروع شده تا کمکی به مستمندان و نیازمندان باشد و نیز سبب طهارت و پاکیزگی روزه‌دار گردد.

 

مهمترین مسایل و احکام فطریه به شرح زیر بیان می‌گردد:

مسأله ۱: تعریف زکات فطر: زکات فطر، صدقه فطر، فطریه، زکات فِطرَت، سر روزه، سر فطره، نام‌های مختلفی است که مفهوم واحدی دارند و آن عبارت است از: پرداخت مقدار معین از قوت (غذای) غالب شهر به عنوان واجب شرعی که به مستحق داده می‌شود.

مسأله ۲: زکات فطر یا صدقه فطر یا… به عید سعید فطر نسبت داده شده است، زیرا که همزمان با غروب آفتاب شب عید واجب می‌گردد.

مسأله ۳: زکات فطرت منسوب به فطرت و سرشت مسلمان است، چون هر مسلمان زکات سرانه را می‌پردازد.

مسأله ۴: زکات فطر در سال دوم هجری واجب و مشروع شده است.

مسأله ۵: دلیل وجوب صدقه فطر، اجماع عملی مسلمانان با استناد به روایت‌های متعدد که دلالت بر وجوب آن دارند.

مسأله ۶: فایده و حکمت عملی پرداخت زکات فطر، طهارت و پاکیزگی روزه‌دار است که نقصان روزه را جبران می‌کند. همانند سجده سهو که نقصان نماز را جبران می‌کند.

مسأله ۷: فایده اجتماعی زکات فطر، تعاون و همکاری در تأمین غذای بینوایان در روز عید و رمز فراموش نکردن فقرا و نیازمندان است که به شکل عمومی و تکلیف شرعی واجب شده است.

مسأله ۸: وقت وجوب زکات فطر غروب آفتاب شب عید است.

مسأله ۹: کسی که بعد از غروب آفتاب شب عید فوت کند زکات فطرش واجب است.

مسأله ۱۰: نوزادی که قبل از غروب آفتاب شب عید به دنیا آید فطریه‌اش لازم است.

مسأله ۱۱: جنین در شکم مادر فطریه ندارد، مگر از باب استحسان نظر به فتوای حضرت عثمان‌بن عفان رضی الله عنه. 

مسأله ۱۲: نوزاد پس از غروب آفتاب شب عید، فطریه ندارد.

مسأله ۱۳: وقت ادای سر فطره پیش از رفتن به میعادگاه عید برای نماز عید می‌باشد و بعد از نماز عید تا غروب آفتاب روز عید ادا، ولی مکروه می‌باشد. حتی‌الامکان حتماً قبل از نماز عید بین فقرا پخش گردد.

مسأله ۱۴: تأخیر در پرداخت فطریه از روز عید حرام و به قضا می‌افتد.

مسأله ۱۵: وقت وجوب فطریه، شب عید فطر می‌باشد ولیکن مانعی نیست که چند روز قبل از عید به مستحقان داده شود، البته با شرایطی که فقها بیان کرد‌ه‌اند.

مسأله ۱۶: زکات فطر چون زکات سرانه است، یعنی بر عموم مسلمانان (مرد، زن، پیر، جوان، بالغ، نابالغ، نوزاد، آزاد، برده، غنی، فقیر، مسکین) واجب است.

مسأله ۱۷: فقیری که غذای شب و روز عید را نداشته باشد، از دادن زکات فطر معاف است.

مسأله ۱۸: فقیری که غذای شب و روز عید را ندارد، چنانچه با کمک‌های مردمی که فطریه به او می‌دهند، افزون بر نیاز خود را دارا شد، بر او واجب است که زکات فطر خود را ادا کند.

مسأله ۱۹: زکات فطر به سبب اینکه زکات بدن، یعنی زکات سرانه است، نصابی ندارد، بلکه معیار در توانایی پرداخت آن، افزون بر نیاز بودن غذای شب و روز عید می‌باشد.

مسأله ۲۰: هر شخص وظیفه دارد فطریه خود و کلیه افراد تحت پوشش را که مخارج روزانه آنها به طریق شرعی بر او واجب است، بپردازد، مانند: همسر، فرزندان و.

مسأله ۲۱: اگر سرپرست خانواده‌ای نتواند زکات فطر تمام اعضای خانواده‌اش را بدهد، از مقداری که موجود است فطریه افرادی را که به ترتیب ذکر می‌شود، می‌پردازد: خودش، همسرش، کوچک‌ترین فرزندش، پدرش، مادرش، و سپس فرزندان بزرگ‌تر تا هر جا که برسد و کفایت کند، حتی اگر کمتر از یک صاع (۲ کیلو و نیم) داشته باشد همان مقدار را به جای فطریه خودش می‌دهد.

مسأله ۲۲: فطریه زن مطلقه، طلاق رجعی (یک طلاقه و دو طلاقه) و یا مطلقه، طلاق بائن (سه طلاقه) که حامله باشد بر شوهر واجب است، چون نفقه ایشان در زمان عدت بر شوهر طلاق‌دهنده می‌باشد.

مسأله ۲۳: فطریه مهمانان شب و روز عید بر صاحبخانه نیست و همچنین فطریه کسانی که در طول ماه مبارک رمضان در منزل کسی زندگی می‌کنند با اینکه غذای سحری و افطاری نیز تناول می‌کنند، مگر از باب فضیلت و احسان.

مسأله ۲۴: مقدار واجب فطریه سرانه، یک صاع نبوی است و آن پیمانه‌ای است که در وزن معادل سه چارک محلی، یعنی ۲۵۰۰ گرم (دو کیلو و نیم) از قوت غالب شهر، که برنج است می‌باشد.

مسأله ۲۵: قوت غالب باید از دانه سالم بی‌عیب باشد، بنابراین  مثلا برنج کرم‌زده و یا شکسته و خورده شده یا آرد برنج گرچه به مصرف می‌رسد جایز نیست.

مسأله ۲۶: فطریه باید به کسانی که مستحق زکات هستند داده شود و دقت گردد تا بر اساس نیاز نیازمندان اولویت‌بندی شود.

مسأله ۲۷: فطریه هر کدام از اعضای خانواده را با نیت جدا کنید و سپس همه را با هم مخلوط کنید و سپس بین مستحقان تقسیم نمایید.

مسأله ۲۸: افرادی که نیت‌شان معتبر است، مانند: عاقل، بالغ و بچه‌ای که قدرت تشخیص دارد، خودشان نیت فطریه را می‌کنند و افرادی که نیت‌شان معتبر نیست، خردسال و دیوانه، ولی آنها، به جای آنها نیت می‌کند.

مسأله ۲۹: انتقال فطریه از شهری به شهر دیگر با وجود مستحقان جایز نمی‌باشد.

مسأله ۳۰: پرداخت قیمت فطریه، یعنی به جای قوت غالب، پرداخت نقد و یا جنس دیگر، در مذهب امام شافعی رحمه‌الله و همچنین در مذهب امام مالک و امام احمدبن حنبل رحمة‌الله علیهما جایز نمی‌باشد.

مسأله ۳۱: با توجه به وجود آرا و نظریات مختلف در توجیه تجویز قیمت فطریه به نظر این جانب، چنانکه رأی اکثریت علما در دنیای اسلام است، در هیچ شرایطی پرداخت قیمت فطریه جایز نمی‌باشد. به دلیل و طبق قاعده اصولی: «لا اجتهاد مع النّصّ»؛ یعنی با وجود دلیل منصوص، اجتهاد جایز نمی‌باشد.

مسأله ۳۲: اگر مؤسسه یا افرادی متعهد گردند که فطریه مردم را به طریق نقد عادلانه و کارشناسی شده جمع‌آوری نمایند و سپس بر اساس مقررات فقهی اقدام به خرید قوت غالب شهر نمایند و وکالت در خرید قوت و توزیع آن داشته باشند، بلامانع می‌باشد.

---

احکام زکات فطریه

-1- حکم فطریه کسی که شب عید فطر مهمان دیگری باشد

سؤال:اگر کسى تنها در افطار شب عید فطر میهمان دیگرى باشد فطریه او به عهده خودش است یا صاحب خانه؟

پاسخ:فطریه اش بر عهده خودش مى باشد.

2- فطریه کسی که شب عید فطر مهمان دیگری است

سؤال:اگر کسی در شب عید فطر مهمان داشته باشد آیا زکات فطره آنها بر عهده میزبان است

پاسخ:در صورتی که فقط همان شب را میهمان اوست زکات فطره اش بر عهده صاحبخانه نیست.

3- کسی که شب عید فطر بی هوش باشد

سؤال:اگر شخصى هنگام غروب شب عیدفطر بیهوش باشد آیا زکات فطره از او ساقط است؟

پاسخ:بیهوش بودن باعث سقوط زکات فطره نمى شود.

4- سربازی که نان خور دولت است

سؤال:زکات فطره سربازى که نانخور دولت است بر عهده چه کسى است؟

پاسخ:بر دولت واجب نیست و اگر فقیر است بر خود او نیز واجب نیست، امّا اگر غنى باشد احتیاط آن است که خودش زکات را بپردازد.

5- پرداخت زکات فطره توسط فرزند

سؤال:من دانشجویی هستم که هر سال دو سه ماه تابستان را کار میکنم برای رفع حاجت تحصیلی (خانواده ام فقیر میباشد )و مقداری از درآمدم را به خانواده ام می دهم آیا من باید زکات فطره خانواده ام را بدهم؟آیا من زکات فطره خودم را می توانم به خانواده خودم بدهم ؟

پاسخ:1_ لازم نیست

2_ به آن نسبت که هزینه های خانواده را میدهید باید در زکات فطره سهیم باشید

3_ جایز نیست

6- فطریه کسی که یک هفته در وسط ماه مهمان بوده

سؤال:با سلام.آیا زکات فطریه مهمانی که یک هفته در وسط ماه رمضان مهمان ما بوده و روزه هم نگرفته است با صاحبخانه است یا خیر؟

پاسخ:چنانچه شب عید فطر میهمان شما نبوده فطریه او بر شما واجب نیست.

7- پرداخت معادل پول کنارگذاشته شده برای فطریه

سؤال:سلام، پولی را بابت زکات فطره کنار نهادیم تا بعد بپردازیم. اما در هنگام پرداخت معادل آن را از دو برگ اسکناس دیگر پرداختیم. حکم تصرف در پولی که بدواً کنار نهاده شده بود چیست؟ حفظکم الله انشاءالله

پاسخ:احتیاط آن است که آن پول را هم به عنوان زکات فطره بپردازد

8- پرداخت دیون کسی که فوت شده از زکات اموالش

سؤال:اگر کسی که نمیتواند قرض خود را ادا کند در صورتیکه ورثه اش تمکن داشته باشند آیا باز هم می توان زکات را به وراثش داد تا قرض مرده را بدهد

پاسخ:در صورتی که مالی از خود به ارث گذاشته باشد باید دین او را از اموالش داد و اگر مالی نداشته باشد دین او را می توان از زکات پرداخت کرد

---