مسایلی درباره زکات فطر و احکام آن
.
زکات فطر یا فطریه از ویژگیهای ماه مبارک رمضان است که به مناسبت پایان ماه روزه و به شکرانه توفیق عبادت و طاعت خدای متعال در ماه ضیافت الله که نعمتی است بسیار بزرگ و ارزشمند و نیز برای همدردی با فقرا و مسکینان در روز عید، واجب و مشروع شده تا کمکی به مستمندان و نیازمندان باشد و نیز سبب طهارت و پاکیزگی روزهدار گردد.
مهمترین مسایل و احکام فطریه به شرح زیر بیان میگردد:
مسأله ۱: تعریف زکات فطر: زکات فطر، صدقه فطر، فطریه، زکات فِطرَت، سر روزه، سر فطره، نامهای مختلفی است که مفهوم واحدی دارند و آن عبارت است از: پرداخت مقدار معین از قوت (غذای) غالب شهر به عنوان واجب شرعی که به مستحق داده میشود.
مسأله ۲: زکات فطر یا صدقه فطر یا… به عید سعید فطر نسبت داده شده است، زیرا که همزمان با غروب آفتاب شب عید واجب میگردد.
مسأله ۳: زکات فطرت منسوب به فطرت و سرشت مسلمان است، چون هر مسلمان زکات سرانه را میپردازد.
مسأله ۴: زکات فطر در سال دوم هجری واجب و مشروع شده است.
مسأله ۵: دلیل وجوب صدقه فطر، اجماع عملی مسلمانان با استناد به روایتهای متعدد که دلالت بر وجوب آن دارند.
مسأله ۶: فایده و حکمت عملی پرداخت زکات فطر، طهارت و پاکیزگی روزهدار است که نقصان روزه را جبران میکند. همانند سجده سهو که نقصان نماز را جبران میکند.
مسأله ۷: فایده اجتماعی زکات فطر، تعاون و همکاری در تأمین غذای بینوایان در روز عید و رمز فراموش نکردن فقرا و نیازمندان است که به شکل عمومی و تکلیف شرعی واجب شده است.
مسأله ۸: وقت وجوب زکات فطر غروب آفتاب شب عید است.
مسأله ۹: کسی که بعد از غروب آفتاب شب عید فوت کند زکات فطرش واجب است.
مسأله ۱۰: نوزادی که قبل از غروب آفتاب شب عید به دنیا آید فطریهاش لازم است.
مسأله ۱۱: جنین در شکم مادر فطریه ندارد، مگر از باب استحسان نظر به فتوای حضرت عثمانبن عفان رضی الله عنه.
مسأله ۱۲: نوزاد پس از غروب آفتاب شب عید، فطریه ندارد.
مسأله ۱۳: وقت ادای سر فطره پیش از رفتن به میعادگاه عید برای نماز عید میباشد و بعد از نماز عید تا غروب آفتاب روز عید ادا، ولی مکروه میباشد. حتیالامکان حتماً قبل از نماز عید بین فقرا پخش گردد.
مسأله ۱۴: تأخیر در پرداخت فطریه از روز عید حرام و به قضا میافتد.
مسأله ۱۵: وقت وجوب فطریه، شب عید فطر میباشد ولیکن مانعی نیست که چند روز قبل از عید به مستحقان داده شود، البته با شرایطی که فقها بیان کردهاند.
مسأله ۱۶: زکات فطر چون زکات سرانه است، یعنی بر عموم مسلمانان (مرد، زن، پیر، جوان، بالغ، نابالغ، نوزاد، آزاد، برده، غنی، فقیر، مسکین) واجب است.
مسأله ۱۷: فقیری که غذای شب و روز عید را نداشته باشد، از دادن زکات فطر معاف است.
مسأله ۱۸: فقیری که غذای شب و روز عید را ندارد، چنانچه با کمکهای مردمی که فطریه به او میدهند، افزون بر نیاز خود را دارا شد، بر او واجب است که زکات فطر خود را ادا کند.
مسأله ۱۹: زکات فطر به سبب اینکه زکات بدن، یعنی زکات سرانه است، نصابی ندارد، بلکه معیار در توانایی پرداخت آن، افزون بر نیاز بودن غذای شب و روز عید میباشد.
مسأله ۲۰: هر شخص وظیفه دارد فطریه خود و کلیه افراد تحت پوشش را که مخارج روزانه آنها به طریق شرعی بر او واجب است، بپردازد، مانند: همسر، فرزندان و.
مسأله ۲۱: اگر سرپرست خانوادهای نتواند زکات فطر تمام اعضای خانوادهاش را بدهد، از مقداری که موجود است فطریه افرادی را که به ترتیب ذکر میشود، میپردازد: خودش، همسرش، کوچکترین فرزندش، پدرش، مادرش، و سپس فرزندان بزرگتر تا هر جا که برسد و کفایت کند، حتی اگر کمتر از یک صاع (۲ کیلو و نیم) داشته باشد همان مقدار را به جای فطریه خودش میدهد.
مسأله ۲۲: فطریه زن مطلقه، طلاق رجعی (یک طلاقه و دو طلاقه) و یا مطلقه، طلاق بائن (سه طلاقه) که حامله باشد بر شوهر واجب است، چون نفقه ایشان در زمان عدت بر شوهر طلاقدهنده میباشد.
مسأله ۲۳: فطریه مهمانان شب و روز عید بر صاحبخانه نیست و همچنین فطریه کسانی که در طول ماه مبارک رمضان در منزل کسی زندگی میکنند با اینکه غذای سحری و افطاری نیز تناول میکنند، مگر از باب فضیلت و احسان.
مسأله ۲۴: مقدار واجب فطریه سرانه، یک صاع نبوی است و آن پیمانهای است که در وزن معادل سه چارک محلی، یعنی ۲۵۰۰ گرم (دو کیلو و نیم) از قوت غالب شهر، که برنج است میباشد.
مسأله ۲۵: قوت غالب باید از دانه سالم بیعیب باشد، بنابراین مثلا برنج کرمزده و یا شکسته و خورده شده یا آرد برنج گرچه به مصرف میرسد جایز نیست.
مسأله ۲۶: فطریه باید به کسانی که مستحق زکات هستند داده شود و دقت گردد تا بر اساس نیاز نیازمندان اولویتبندی شود.
مسأله ۲۷: فطریه هر کدام از اعضای خانواده را با نیت جدا کنید و سپس همه را با هم مخلوط کنید و سپس بین مستحقان تقسیم نمایید.
مسأله ۲۸: افرادی که نیتشان معتبر است، مانند: عاقل، بالغ و بچهای که قدرت تشخیص دارد، خودشان نیت فطریه را میکنند و افرادی که نیتشان معتبر نیست، خردسال و دیوانه، ولی آنها، به جای آنها نیت میکند.
مسأله ۲۹: انتقال فطریه از شهری به شهر دیگر با وجود مستحقان جایز نمیباشد.
مسأله ۳۰: پرداخت قیمت فطریه، یعنی به جای قوت غالب، پرداخت نقد و یا جنس دیگر، در مذهب امام شافعی رحمهالله و همچنین در مذهب امام مالک و امام احمدبن حنبل رحمةالله علیهما جایز نمیباشد.
مسأله ۳۱: با توجه به وجود آرا و نظریات مختلف در توجیه تجویز قیمت فطریه به نظر این جانب، چنانکه رأی اکثریت علما در دنیای اسلام است، در هیچ شرایطی پرداخت قیمت فطریه جایز نمیباشد. به دلیل و طبق قاعده اصولی: «لا اجتهاد مع النّصّ»؛ یعنی با وجود دلیل منصوص، اجتهاد جایز نمیباشد.
مسأله ۳۲: اگر مؤسسه یا افرادی متعهد گردند که فطریه مردم را به طریق نقد عادلانه و کارشناسی شده جمعآوری نمایند و سپس بر اساس مقررات فقهی اقدام به خرید قوت غالب شهر نمایند و وکالت در خرید قوت و توزیع آن داشته باشند، بلامانع میباشد.
زکات فطره بر چه کسانی واجب است؟
یکی از اعمال واجب در روز عید فطر پرداختن زکات فطره است. زکات فطره بر کسانی واجب است که در شب عید فطر اولاً مکلف باشند و ثانیاً فقیر نباشد و ثالثاً نانخور دیگران هم محسوب نشوند. کسانی که دارای این شرایط هستند زکات فطره را باید بپردازند.
زکات فطره را چه زمانی باید پرداخت؟
وقت پرداخت زکات فطره از شب عید است تا ظهر روز عید و به نظر رهبر معظم انقلاب و برخی فقهای دیگر بنا بر احتیاط باید قبل از نماز عید زکات فطره را بپردازند. اگر کسی برایش این امکان وجود نداشت، یعنی دسترسی نداشت یا امکان پرداختن نبود لااقل جدا کند و کنار بگذارد تا بعداً ادا کند.
آیا ما به ازای ریالی زکات فطره برای امسال تعیین شده است؟
بله، همانطور که میدانیم زکات فطره برای هر نفر معادل سه کیلوگرم گندم، برنج، خرما و امثال اینها است که اگر معادل پولی آن هم پرداخت شود اشکالی ندارد.
برای مثال بر سرپرست یک خانواده پنج نفره واجب است که 15 کیلو از اقلامی که در بالا ذکر شد، به عنوان زکات فطره بپردازد. معمولاً هر سال قیمتی اعلام میشود برای اینکه مؤمنین وظیفه خود را بدانند و به راحتی به این وظیفه عمل کنند و زکات فطره را بپردازند.
اما احتیاط مستحب این است که افراد قوت غالب خودشان را در نظر بگیرند؛ یعنی آنچه که در زندگی، مصرف غالبشان است. مثلاً اگر برنج بیشتر مصرف میکنند بهتر این است که 3 کیلو برنج بپردازند. البته اگر قیمت بالاتر را انتخاب کنند بهتر است که این موضوع به انتخاب خود افراد بر میگردد.
زکات فطره چه مصارفی دارد؟
مصرف زکات فطره هم هر چند مصارف همان زکات اموال است و همان مصارفی است که در قرآن هم وارد شده است «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاکینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیهَا» (توبه، 60) اما در مورد زکات فطره احتیاطی هست که میفرمایند که به فقرای مؤمن بپردازند ولذا افراد اگر کسانی را میشناسند که فقیراند میتوانند مستقیماً به فقیر بدهند. در غیر این صورت میتوانند به افراد دیگری بدهند که به عنوان وکالت از طرف آنها پرداخت کنند و یا به مؤسساتی که مورد اطمینان هستند زکات فطره را بپردازند تا آن را به اهلش برسانند.
نکته قابل توجه دیگر اینکه سادات نمیتوانند از غیر سید زکات فطره قبول کنند و یا به تعبیر دیگر کسانی که خودشان سید نیستند نمیتوانند زکاتشان را به سید بپردازند. بنابراین تنها سادات هستند که میتوانند زکات فطره را به سادات فقیر بپردازند. لذا افرادی که زکات فطره را به صورت وکالتی دریافت میکنند این نکته را مد نظر داشته باشند. همچنین ساداتی که زکات فطره میپردازند بهتر است به افرادی که واسطه هستند این نکته را گوشزد کنند.
برخی افراد در روز عید فطر، کفارهی روزهی خود را نیز میپردازند. این مورد از لحاظ فقهی به چه شکل است؟
البته کفاره مثل زکات فطره وقت معینی ندارد و بعداً هم میتوان آن را پرداخت اما هرچه زودتر بهتر. این عزیزان حتماً توجه داشته باشند که کفاره با زکات فطره تفاوت زیادی دارد از جمله اینکه قیمت کفاره را نمیتوان بجای کفاره پرداخت کرد ولذا حتماً باید طعام باشد. بنابراین اگر میخواهند به نهاد و مؤسساتی بپردازند حتماً باید در درجهی اول قید کنند که کفاره است و نوع آن را هم مشخص کنند که کفارهی عذری است یا کفارهی عمدی. چون این دو کفاره هم در کیفیت مصرف با هم تفاوت دارند.
افرادی هستند که روزه بر آنها واجب نبوده ولی پرداخت کفاره بر آنها واجب است. آیا این افراد زکات فطره هم باید بپردازند یا زکات فطره مخصوص روزهداران است؟
زکات فطره تنها مخصوص روزهداران نیست بلکه آنهایی هم که عذری داشتهاند و یا عمداً روزه نگرفتهاند باید زکات فطره را بپردازند. زکات فطره یک واجب جداگانهای است و باید ادا شود.
زکات فطره سربازان در پادگانها، پرستاران در بیمارستانها، افرادی که در شیفت کاری هستند و امثال اینها برعهدهی کیست؟
اگر مخارج خودشان را خود تأمین میکنند برعهدهی خودشان است و اگر نانخور مثلاً پدر هستند، برعهدهی کسی هست که خرجی آنها را میپردازد.
اگر کسی در شب عید فطر مهمان شخص دیگری بود، آیا زکات فطرهی او برعهدهی میزبان و صاحبخانه است؟
اغلب فقها و مراجع تقلید و از جمله رهبر معظم انقلاب نظرشان این است که اگر نانخور آن فرد محسوب نشود زکات فطره برعهدهی میزبان نیست بلکه برعهدهی خود فرد است. البته معمولاً مهمانی که یک شب دعوت شده است نانخور محسوب نمیشود.
امام جمعه موقت تهران مبلغ فطریه
امسال را از سوی مقام معظم رهبری برای هر نفر سه کیلوگرم گندم، به ازای هر
کیلوگرم ۲۵۰۰ تومان تا ۲۷۰۰ تومان اعلام کرد.
عید فطر، روز چیدن میوه های شاداب استجابت مبارک باد
********************
استشمام عطر خوش بوی عید فطر از پنجره ملکوتی رمضان گوارای وجود پاکتان
و صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت...
********************
وقتی یادم میاد خیلی ها بودن که پارسال آخرین ماه رمضونشون رو تجربه کردن، دلم میگیره.... آخه شاید این بار نوبت من باشه که آخرین مهمونی ماه رمضون رو تجربه کنم...
********************
خدایا به ما توفیق ده تا از کسانی باشیم که حاصل دسترنج یکماه ی خود را در رمضان، از این به بعد هم حفظ کنیم.(آمین)
**************************
و چقدر سخت است که این عزیزترین عید را بدون آن عزیزترین غایب از نظر بگذرانیم .... اللهم عجل لولیک الفرج
********************
با پایان یافتن ماه رمضان، درهای رحمت خداوند بسته می شوند، مواظب باش لای در گیر نکنی!
********************
عید فطر مبارک. الان جلوی آینه بودم ماهو دیدم.
********************
کجایی؟؟ همه دارن رو پشت بوم دنبالت میگردن
آخه ماه من میخوان ببینن فراد عیده یا نه
*******************
می تونی چشماتو ببندی و منو تو ذهنت تصور کنی؟